Problem określany mianem odmy opłucnowej nie powinien być bagatelizowany. Choroba w krótkim czasie może doprowadzić do realnego zagrożenia życia. Co stanowi przyczynę odmy? Jak ją rozpoznać?
Czym jest odma płucna i jakie są jej przyczyny?
To stan chorobowy, który polega na przedostaniu się powietrza do jamy opłucnej – niewielkiej przestrzeni, która znajduje się pomiędzy zewnętrzną powierzchnią płuca a błoną wyścielającą klatkę piersiową. W prawidłowych warunkach jama opłucna jest wypełniona niewielką ilością płynu wykorzystywanego przez organizm do poruszania płuc w trakcie oddychania.
Pojawienie się w jamie powietrza sprawia, że płuco nie może zostać w pełni napełnione powietrzem, a to uniemożliwia jego prawidłowe funkcjonowanie i zaburzenie rytmu oddechowego. Pod kątem etiologii można wyróżnić następujące postaci odmy płucnej:
- odma samoistna – przeważnie występująca u palaczy, która jest efektem pękania pęcherzyków płucnych i powstawania rozproszonych ognisk rozedmowych
- odma pourazowa – stanowi rezultat mniej lub bardziej poważnego urazu klatki piersiowej, którego następstwem jest uszkodzenie zewnętrznej powłoki jamy opłucnej np. złamanie żebra wskutek wypadku komunikacyjnego
- odma jatrogenna – może być wynikiem zabiegu chirurgicznego w obrębie klatki piersiowej np. operacji dotyczącej mięśnia sercowego czy mechanicznej wentylacji płuc
Odma opłucnowa – objawy
Symptomy odmy i ich intensywność są nierozerwalnie związane z rozmiarem problemu – na tej podstawie wyróżnia się odmę opłucnową małą (maksymalnie 2 cm) i odmę płucną dużą (co najmniej 2 cm wielkości). Dlatego niewielka odma płucna może przez długi czas przebiegać bezobjawowo, a same objawy okazują się niedokuczliwe dla pacjenta. Znacznie poważniejszą sytuacją jest ta, gdy odma rozwija się w szybkim tempie i osiąga dużą wielkość. Wówczas choremu doskwiera wiele niedogodności, które nie tylko powodują dyskomfort, ale mogą spowodować realne zagrożenie życia. Większość pacjentów z odmą cierpi z powodu:
- nagłych i intensywnych dolegliwości bólowych – przeważnie po wysiłku fizycznym lub kaszlu
- mniej bądź bardziej narastająca duszność
- przyśpieszenie tętna, któremu towarzyszy spłycenie oddechu
- ogólnego osłabienia organizmu, często z nadmierną potliwością
Utrzymujące się objawy odmy i jej narastanie mogą potęgować niedotlenienie organizmu, co z czasem prowadzi do zatrzymania krążenia i zgonu pacjenta.
Jak rozpoznać odmę płucną?
Diagnostyka odmy opłucnej pozwala lekarzom zareagować we właściwym czasie i nie dopuścić do przesadnego rozwoju występującego zaburzenia. Specjaliści mogą wykorzystać wiele narzędzi umożliwiających wykrycie problemu. Już zwykłe badanie fizykalne (osłuch) pozwala stwierdzić ściszenie szmeru pęcherzykowego, co jest rezultatem pojawienia się powietrza w jamie opłucnej. Natomiast pomiar pulsoksymetrem w łatwy sposób wskaże zmniejszenie wysycenia krwi tlenem – badanie to warto uzupełnić o analizę gazometryczną.
Niemniej jednak wielu lekarzy rekomenduje wykonanie zdjęcia RTG, które niezwykle dobrze ukazuje występowanie zmian o charakterze odmy. Charakterystycznym objawem odmy na RTG jest ogon komety, który tworzy się w punkcie granicznego przylegania blaszek opłucnych. RTG klatki piersiowej może zostać uzupełnione o tomografię komputerową. Badanie ultrasonograficzne jest rekomendowane w nagłych przypadkach, gdy istnieje zagrożenie życia pacjenta i nie ma możliwości wykonania innych wiarygodnych procedur diagnostycznych.
Bibliografia:
- Rzechonek A., et al. „Odma opłucnowa lewostronna jako pierwszy objaw zapalenia śródpiersia.” PrzypadkiMedyczne.pl 2013, 42: 180-184.
- Luch SP. „Diagnosis and treatment of primary spontaneous pneumothorax.” Journal of Zhejiang University SCIENCE B 2010, 11(10): 735-744.
- Sahn SA., Heffner JE. „Spontaneous pneumothorax.” The New England Journal of Medicine 2000, 23: 868-874.
https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/150463,odma-oplucnowa
